Hüseyin VATANSEVER
Hızlı tüketim alışkanlıklarını körüklemek adına moda sürekli değişiyor olsa da denim kıyafetlerden vaz geçmek kolay olmuyor. Özellikle Jean pantolonların öncülük ettiği bu ürün grubunu sağlamlığı ve rahatlığı ile birlikte pek çok insan hayat tarzına uyum gösterdiği için tercih ediyor.
Günlük giyim ve özellikle Jean pantolon yapımında kullanılan kaba, dayanıklı bir kumaş olan denim adını Fransa’nın “de Nimes” kentinden alıyor. Burada üretilmeye başlandığı için “Nimes’den gelen” anlamını taşıyan denim, ilk kez Fransa’nın Nimes ve İtalya’nın Cenova kentlerinde iş giysisi olarak dokunmaya başlandı.
Blue Jean ifadesinin kökeninde ise Cenova’lı denizcilerin “Bleu de Genes” (Cenova mavisi) diye adlandırılan mavi pamuklu pantolonları yatıyor. Türkiye’de ise hâlâ bu ürün grubundan bahsederken dünyadan farklı olarak kot kelimesini kullanıyoruz. Bunun kökeni ise genç bir girişimciye dayanıyor.
Muhteşem Kot terzilik eğitimi için gittiği Fransa’da denim pantolon ile tanışır ve bu ürünün dikiş stili ve dayanıklılığından etkilenir. Türkiye’ye döndüğünde ise işçi ve köylülere sağlam bir pantolon üreterek soyadı ile oluşan marka ile pazarlar. Pazarda ilk yerli marka olmasıyla günümüzde dahi ülkemizde ürün bu adı taşıyor.
Denim kumaşından 19’uncu yüzyılın ortalarında ABD’de işçi elbiseleri üretmekte yararlanıldı. Tarım, madencilik ve sanayi işletmeleri başta olmak üzere denim pantolon yaygınlaşmaya başladı. Bu kumaşa özel geliştirilen dikiş yöntemi ve metal perçinler ile güçlendirilen pantolonlar zamanının ağır çalışma koşullarında gayet dayanıklı ve kullanışlıydı. Jean’in tüm dünyada “vazgeçilmez” oluşu, 1940’lı yıllarda önde gelen üreticiler arasındaki rekabete dayanıyor.
Söz konusu rekabet kumaş tiplerinin zenginleşmesine ve ürün çeşitlerinin çoğalmasına yol açtı. Gençlerin o dönemlerde etkilendiği James Dean, Marlon Brando, Elvis Presley gibi ünlülerinin jean giymeleri denim giysilerin daha geniş kitleler tarafından benimsenmesinin yolunu açtı. Marilyn Monroe gibi tarzı beğenilen yıldızlar sayesinde denim kıyafetler kadın modasına da damgasını vurdu. Geniş kitlelerin beğenisini kazanan denim ürünlere haute couture firmaların da radarına takıldı.
Böylece denim ürünler sadece işçi sınıfı ya da isyankâr gençliğin değil, aynı zamanda üst gelir grubunun da tercihleri arasında girdi.
Türkiye global bir denim üreticisi
Tekstil sektöründeki geçmişi ile Türkiye tarih boyunca ilgi gören bir ülke ve modern dönemde yapılan yatırımlarla global ölçekte önemli bir oyuncu oldu. Tekstil ve hazır giyim sanayisinde 1980’li yıllardan başlayarak kaydedilen atılım, denim sektörüne de yansıdı. Uluslararası markaların üretimlerini Türkiye’ye kaydırması ile birlikte ihracata yönelik denim ürünleri imalatı büyük bir artış gösterdi. İç pazarını ithal markalara açan Türkiye, bu markaların üretimini de sınırları içinde yapmasını sağladı. Pazar hacminin yanı sıra uluslararası markalara ekonomik ve kaliteli üretim koşulları sunan Türkiye, aynı zamanda AB pazarına ulaşım sağlıyor. Devam eden süreçte Türkiye’deki sanayiciler talep edilen kalite standartlarına ve kapasite beklentilerine uyum gösterdiler. Günümüzde ise Türkiye, dünya denim kumaş ve ürünleri ihracatında ön sıralarda yer alıyor. Hem denim kumaş üretiminde hem de denim konfeksiyon ürünlerinde Türkiye, dünyanın en büyük 4’üncü tedarikçisi konumunda bulunuyor.
Denim kumaş ihracatında Tunus ilk sırada
Uludağ İhracatçı Birlikleri verilerine göre Türkiye’nin denim kumaş ihracatı toplamda, Ocak-Kasım 2023 döneminde yüzde 18 gerileyerek yaklaşık 227 milyon dolar olarak gerçekleşti. Denim kumaş ihracatında en önemli ülke 46.9 milyon dolar ihracat ve yüzde 21 pay ile Tunus oldu. İkinci sırada yer alan Mısır ile yüzde 17 pay ve 39.2 milyon dolar değerinde ihracat yapıldı. Yüzde 9 pay ve 21.4 milyon dolar değerinde ihracatı ile Fas üçüncü sırada yer aldı. Aynı dönem içerisinde Türkiye’nin denim giysi ihracatında ilk sırayı yüzde 23’lük pay ve 330.6 milyon dolar ile İspanya aldı. İkinci sıradaki Almanya ise Türkiye’den 226.6 milyon dolar tutarında denim giysi satın aldı ve yüzde 15’lik paya sahip oldu. Üçüncü sırada ise yüzde 13 pay ve 194.9 milyon dolar ihracat ile Hollanda yer aldı. Türkiye’nin denim giysi ihracatı Ocak-Kasım 2023 dönemi toplam ihracatı 1.467 milyar dolar oldu.
